Më 25 janar ka përfunduar puna për vendosjen e emrave të rrugëve të Kosovës në OpenStreetMap. Ky proces ka nisur më 18 dhjetor 2018 pas një memorandumi të mirëkuptimit të Agjencisë Kadastrale të Kosovës dhe OJQ FLOSSK, në emër të komunitetit të kontribuesve, e cila mes tjerash ka paraprarë pranimin e emrave të rrugëve të cilat janë zyrtarizuar nga Agjencia Kadastrale e Kosovës. Në vazhdim të kësaj, vullnetarët nga Kosova dhe jasht saj kanë punuar për t’i vendosur këto të dhëna zyrtare në OpenStreetMap.Komuniteti do të vazhdoj t’i freskoj këto të dhëna me ndryshimet e nxjerra nga Agjencia Kadastrale e Kosovës dhe mirëpret të dhënat nga komunat tjera që janë në proces të finalizimit të emarave të rrugëve.

Emrat e standardizuar të rrugëve të disponueshme në sisteme të hapura siç është OpenStreetMap dhe aplikacionet që përdorin të dhënat nga ajo do të ndihmojnë në orientimin më të lehtë të qytetarëve dhe qojnë në shërbime shtesë ekonomike.Në vazhdim komuniteti i kontribuesve në OpenStreetMap do të punoj në projektin madhor të radhës që është vendosja e konturave (gjurmëve) të ndërtesave dhe numrave të adresave. FLOSS Kosova është organizatë joqeveritare e themeluar në vitin 2009 me qëllim që të përkrah, promovoj dhe zhvilloj softuerin e lirë dhe me kod burimor të hapur, njohuritë e hapura dhe pjesëmarrëse, edukimin në teknologjitë informative nëpërmjet kurseve të hapura, dhe standardet, kulturën dhe shoqërinë e hapur duke përdorur komunikimin e lirë.

tl;dr we completed import of OpenStreetMap street names we got from Cadastre Agency. You can join this community here https://t.me/osmkosovo or look for OpenStreetMap Kosovo on Matrix.

Check out our latest crowdsensing initiative! through #DIY sensors as part of a worldwide network initiative.

Use it to raise awareness and find solutions for issues that matter to your community.

Go ahead and explore it, it’s open.

https://maps.luftdaten.info/#14/42.6533/21.1581

FLOSSK ka dërguar komente në konsultimin publik për Draft-Strategjinë e turizmit të Prishtinës.

Draft-strategjia e komentuar

Pjesa relevante per FLOSSK-un dhe wikipedianet:

Ofrimi i informatave të sakta në platforma të hapura në internet. Një nga mënyrat se si vizitorët marrin informacione gjenerale mbi destinacionin janë platformat e hapura në internet (p.sh. Wikipedia). Informacionet për Prishtinën në këto platforma, megjithatë, janë të mangëta dhe shpesh herë jo të sakta. Sa i përket orientimit, vizitorët kryesisht shërbehen me platformën “Googlemaps”. Por, edhe në këtë rast, ekziston një shpërputhje në mes të emrave të rrugëve që figurojnë në ‘Googlemaps’ dhe atyre të vendosur në pllaka fizike në hyrje të rrugëve. Planifikohet që përmes një ekipi tëadresohet mungesa dhe asimetra e informatave në këto platforma, si dhe të bëhet optimizimi i makinave të kërkimit (“searchoptimizationengine”) në përgjithësi.

Ky eshte fillim i mire, por ne kerkojme nje trajtim me gjitheperfshires qe do ta lehtesonte kontributin e komuniteteve perkatese ne platformat e hapura per ta permiruar permbajtjen per Prishtinen, çofte ne Wikipedia, OpenStreetMap apo platforma te tjera.

E drejta e autorit pengon shperndarjen e materialit turistik prandaj autori qe synon shperndarjen e informacionit pa qellim te kompensimit financiar, sic eshte rasti me Komunen qe shperndane informacion turistik, duhet te heqe dore nga disa pengesa ligjore qe ne menyre automatike te pavetdijshme i krijon Ligji per te drejten e autorit.

Materiali qe krijojne organet publike vec financohet nga publiku prandaj eshte e natyrshme qe t’i kthehet atij pa kompensim shtese; per me teper, eshte e logjikshme qe te lehtsohet shperndarja e materialit qe krijohet per promovim.

Materiali mund te jene fotografite e monumenteve kulturore dhe te natyres (shiko fotografite qe jane mbledhe prej komunitetit te wikipedianeve permes iniciativave Wiki Loves Monuments dhe Wiki Loves Earth), vet Enciklopedia e Lire Wikipedia, harta e lire OpenStreetMap e cila e mbulon Prishtinen shume me mire se hartat komerciale, guida turistike Wikivoyage e cila eshte shume me aktuale se guidat komerciale etj. Ne momentin qe materiali shkruhet ne anglisht, mund te kerkojme perkthim nga kontribuesit ne keto projekte ne gjuhet tjera, p.sh. ato te Evropes Lindore ose edhe dicka ekzotike si japonishtja.

Keto platforma mund te sherbejne si produkte ne vetvete ose per t’u perdorur per te ndertuar aplikacione dhe materiale derivuese.

P.sh. nje mori fotosh turistike nen licencat e hapura sic jane ato Creative Commons do te lehtsonin shume shkrimin e guidave turistike ose krijimin e aplikacioneve, njejt edhe me OpenStreetMap e cila mund te integrohet pa pagese dhe mund te pasurohet nga kontribuuesit individual.

Ne momentin qe institucioni dhuron material nen licence te hapur dhe teknikisht te riprodhuheshem nga makina ose mbeshtete ne forma te ndryshme keto projekte, e perbashkta (commons) rritet duke krijuar baze per sendertim te metutjeshem te paimagjinueshem nga autori i pare.

Licencat me te njohura jane ato Creative Commons, te cilat mundesojne shperndarjen me disa restriksione varesisht synimit, lexo per to ketu https://creativecommons.org/licenses/ dhe ketu https://en.wikipedia.org/wiki/Creative_Commons_license

Komuna e Prishtines duhet te bej keto:

– Ta licencoj materialin ekzistues turistik qe ka ne pronesi nen nje licence te hapur.

– Te siguroj qe fotot, guidat, hartat dhe softueri qe do te prodhohet ne te ardhmen do te licencohet nen nje licence te hapur dhe ofrohet ne format elektronik burimor (source file) te publikuar online.

– Ta nxite prodhimin e permbajtjes nga te tjeret nen licenca te hapura duke mbeshtetur me material burimor nisma si ato te wikipedianve ose hartografuesve ne OpenStreetMap.

FLOSSK dhe Prishtina Hackerspace si dy entite me anëtarësi mbajnë prezantim për ata që dëshirojnë të na bashkohen. Ejani njihuni me çka ne ofrojmë për të pasionuarit për teknologji, softuer, DYI dhe kulturë.

FLOSSK e themeluar më 2009 është organizatë që promovon softuerin e lirë dhe filozofitë e ndërlidhura.

Prishtina Hacksperpace është hapësirë për eksperimentim me teknologji dhe art.

Në takim do t’i prezentojme aktivitetet tona të ardhshme, t’ju njoftojmë me komunitetin tonë dhe hapësirën Prishtina Hackerspace dhe mundësitë e pjesëmarrjes.

Në të njëjtën kohë do të prezantohet School of FLOSS, një seri e ligjëratave për fillestarët në FLOSS. Anëtarësimi në FLOSSK/nPrishtina Hackerspace nuk është i nevojshëm për të marrë pjesë në shkollë.n nE mërkurë, 28 qershor, ora 18:00nNë Prishtina Hackperspace

If you have not been able to attend the Cyberwizard Institute in the AM, we have good news for you.

We are repeating sessions in the afternoon starting from 18:00. Check out the the topics here http://cwi.flossk.org/calendar.html and show up for class to to hack with James and Marina.

By the way, they are very flexible, if you missed a topic, feel free to show up and ask for a repeat.

Happy hacking!

Laura Galante is a leading voice on information operations and intelligence analysis. She founded Galante Strategies in spring 2017 to assist governments and corporations in recognizing and responding to cyber and information threats.

Galante previously served as Director of Global Intelligence at FireEye, a global team of intelligence analysts and researchers focused on collecting and analyzing network activity, profiling advanced cyberthreats, and portraying the intersection of cybersecurity and political, military and economic issues.

Among other things, Galante has worked on the group APT28 aka Fancy Bear, which is though to be responsible for cyber attacks on the US, French and German election processes, the French television station TV5Monde, the White House, and NATO.

Galante has provided commentary on cybersecurity and threat intelligence for the New York Times, the Financial Times, the Washington Post, the Wall Street Journal, the Associated Press and other media worldwide. Prior to her work at FireEye, she led a cybersecurity portfolio covering Russian threats at the U.S. Department of Defense.

This is event is made possible through the kind support of the US Embassy, Kosovo.

Due to limited space, please reserve your seat by sending an email to [email protected].

Join us this Thursday, 15 June 18:00nat Prishtina Hackerspace

FLOSSK-u është një organizatë e përbërë nga profesionist dhe student të shkencave kompjuterike të cilët përkrahin zhvillimin e teknologjive me kod të hapur, vizion që dëshirojmë të adoptohet në Kosovë. 

Problemi

Duke e marrë parasysh se një përqindje e madhe e teknologjive kompjuterike krijohet jashtë vendit, Kosovës i duhet të importojë teknologji nga jashtë e cila shitet pa qasje në kod dhe mirëmbajtja e saj kërkon ekspertë nga vetë prodhuesi me kosto të lartë.

Kosova nuk ka ekonomi për të përballuar blerjen dhe mirëmbajtjen e teknologjive të importuara. P.sh. në rastin e Sistemit Informativ Shëndetësor, Ministria e Shëndetësisë kishte buxhet për blerjen e kompjuterëve por nuk kishte për blerjen dhe mirëmbajtjen e softuerit dhe shërbyesve (server) të bazave të të dhënave. Si përfundim të gjithë këta kompjuterë të rinj përfunduan në bodrumet e spitalit të Prishtinës. Rasti tjetër pak më i susksesshëm, sistemi kompjuterik i Doganave, ku u shpenzuan me miliona Euro për një sistem nga Estonia, dhe akoma vazhdojmë të paguajmë me miliona Euro për mirëmbajtje e tij. Ose tragjedia e fundit e KQZ-së ku serverat me Windows 2008 dështuan mu në mes të numërimit të rezultateve. Shkaku qesharak: shumë klikime në web faqe, edhe pse ai ishte një server i dedikuar për klikime. 

Zgjidhja

Të trija këto sisteme, dhe shumë projekte të tjera të ndërmarrura nga qeveritë lokale dhe ajo qëndrore, do të kishin pasur zgjidhje vendore, shumë më të lira, dhe të mirëmbajtura nga vetë profesionistët e Kosovës.

Si mund t’i ndihmoj FLOSSK-u Kosovës?

Anëtarët e FLOSSK-ut mund të angazhohet për krijimin e standareve të hapura të cilat do të zbatoheshin në projektet teknologjike nga institucionet e Republikës së Kosovës. Kosova ka adoptuar standarde të interoperabilitetit të vendosura nga BE-ja por këto janë të pamjaftueshme sepse kanë pësuar nga lobimi i gjigandëve softuerik. FLOSSK mund të rekomandoj të gjithë sistemin, apo eko-sistemin dhe gjen teknologjitë me kod të hapur që mund të zëvendësohen në projekt. Pastaj rekomandon edhe çfarë parimesh bazike të hapjes duhet të ketë specifikacioni për të evituar kapjen (lock-in) nga ndonjë furnitor.

Qeveria duhet të kuptojë epërsinë e kodit të hapur ndaj atij me kod të mbyllur. Teknologjia me kod të hapur lejon që një kompani të krijojë një produkt. Pastaj atë produkt insituticioni mund t’ia jap ndonjë kompanie tjetër për ta përmirësuar apo për zhvillim të mëtutjeshëm. Me këtë model nuk varemi nga një kompani e vetme për një përmirësim apo ndryshim të projektit.

Kursimet përmes FLOSS-it janë shumë të mëdha. Për shembull nëse ndojnë agjenci e qeverisë blen 30 shërbyes me nga 16 bërthama, vetëm licenca për Windows Server 2016 Standard 16 core do të kushtojë 900 Euro për copë. D.m.th softueri FLOSS do t’i kursente 27.000 EUR vetëm me përdorimin e Linux në vend të Windows. Por kjo është vetëm një shembull. Shembulli tjetër MS SQL Server Standard kushton 3,500 EUR për bërthamë, pra 16x30x3.500 = 728.000 Euro. Versioni Open Source apo me kod të hapur kushton 0 EUR.

Përfitimi

Spefikacionet teknike për teknologji të hapura u japin përparësi rishfrytëzimit të teknologjive ekzistuese dhe kuadrove dhe kompanive vendore që punojnë me kod të hapur.

Përfitimi këtu është se buxheti i Kosovës nuk duhet të shkojë jasht Kosovës, por mbetet në Kosovë te kompanitë të cilat kontribuojnë në ekonominë e Kosovës dhe krijojnë vende të reja pune si në fazën e krijimit të projekteve ashtu edhe vende të reja pune për fazën e mirëmbajtjs së projekteve.nKëto projekte shëndërrohen në prodhime dhe shërbime për shtetet tjera dhe vendosin Kosovë në listë bashkë me vendet e zhvlilluara të cilat eksportojnë teknologji. Në të njejtën kohë, edhe shërbimet për mirëmbajtjen e këtyre prodhimeve do të sjellin para në Kosovë.

Përfitimi tjetër është pavarsia teknologjike. FLOSS rritë profitin e kompanive vendore por në të njejtën kohë edhe zvogëlon dhe eventualisht eliminon varësinë nga teknologjitë e huajat me kod të mbyllur. Kjo i jap fleksibilitet qeverisë dhe kompanive vendore që të avancojnë vet produktet ekzistuese. 

Shembuj suksesi

www.KuMeVotu.info është një shërbim i krijuar në vitin 2014 i cili në kohën me ngarkesën më të madhe punoj ashtu siç është dizajnuar nga anëtarët e FLOSSK-ut. Ai sistem që nga 2014 është duke  punuar pa asnjë intervenim, dhe kështu do të punoje edhe për 20 vjet të ardhshme.

www.prishtinabuses.info është një sistem tjetër ku funksionaliteti, kualiteti dhe qëndrushmëria në pikpamje inxhinjerike, duke i përdorë të gjitha njohuritë e shkencave kopjuterike më moderne të implementuara në këtë server. Ky sistem është në funksion prej vitit 2010.

12 qershor 2017 në Nju XherzinAgron Selimaj – Anëtar i FLOSSK-ut

Volunteers, mostly first-time wiki editors, made contributions to Wikivoyage articles related to Kosovo on Sunday. Wikivoyage is the free travel guide that anyone can edit, a sister project of Wikipedia.

Fourteen contributors edited the Kosovo, Prizren, Gjakova, Peja and Mitrovica articles, along with articles about the neighboring countries that related to Kosovo. Participants proof-read, updated, illustrated, mapped and added content to articles. Some participants will continue to add their contributions from the work done on Sunday. One article was partially translated into French.

More remains to be done. Better photos can be used to illustrate articles, some already available at Wikimedia Commons. Next week more work will be done in a separate event dedicated to Prizren.

Two key articles remain to be written using the Wikivoyage activity structure, on hiking and skiing in Kosovo, as well as improvement of articles about Gjilan, Ferizaj and Mitrovica. Once the Kosovo-related articles are written in English, they will be translated to major Wikivoyage languages: German, Italian, French, Spanish and Polish.

This activity was kindly sponsored by Buffalo Backpackers Hostel in Prishtina, Kosovo and the Wikimedia Foundation.

Thank you to all the contributors and see you at the next editathon.

Më 26 maj në Prishtinë u mbajt tryezë me temën “Roli i internetit në arsimin në Kosovë”.

U bënë këto prezantime:

• Arianit Dobroshi – Roli i Internetit në arsimin në Kosovë
• Argjend Osmani – Projekti i BE-së “TIK-u dhe mësimi elektronik në Arsim”   
• Shkumbin Brestovci – Piloti për gjenerimin e resurseve të hapuna në Kosovë        
• Agron Dida – Video-portali edukativ zgjoi.com

Ftesë i është dërguar edhe MASHT-it por nuk ka dërguar përfaqësues.

Arianit Dobroshi ka prezantuar gjetjet që kanë dalë nga punimi i tij për Global Information Society Watch “Roli i internetit në edukimin në Kosovë”.

Raporti është shkruar në verë dhe rrumbullakon sfidat dhe potencialet në këtë fushë.

Në prezantimin e tij Arianiti ka thënë se teknologjia është e integruar dobët në kurrikulë dhe se infrastruktura për ICT është dobët e zhvilluar. Për më tepër, sistemi arsimor ka kapacitet të vogël absorbues për nisma në ICT, dhe se stafi mbetet i trajnuar dobët. Qasja në Internet në shtëpi është më e lehtë se në shkollë dhe nxënësit janë më të përfshirë me teknologjinë se shumica e arsimtarëve të tyre. Por ai ka thënë se jo të gjithë arsimtarët duhet të përdorin internetin. Ai poashtu ka vërejtur se skemat masive teknologjike si One Laptop per Child shpesh dështojnë.

Arianiti ka rekomanduar që resurset arsimore të shtypura duhet të vihen në dispozicion në formë elektronike përmes licencimit të hapur që të lejohet mbindërtimi në materialet e krijuara nga fondet publike. Ai poashtu ka rekomanduar që mësimdhënësit, të përkrahur me fonde, dhe studentët, duhet të nxiten të krijojnë materiale dhe të përdorin wiki ose platforma të mirëthemeluara publikimi siç është Wikipedia.

Që të ndërtohet e përbashkëta (commons) arsimore e shqipes, mund të përkthehen materialet e hapura të gatshme nga anglishtja në shqip.

Ai tha se aktiviteti nëpër klasa dhe materialet online duhen të jenë të përfshira në kurrikula por jo domosdo në klasë. Mënyra më efikase për të ofruar kurrikulën online është nga shtëpia.

Edhe pse niveli i anglishtes është në përmirësim, ajo nuk është e nivelit akademik prandaj kur ofrohet mësim cilësor i gjuhës angleze bëhet e mundshme edhe qasja në resurset e pasura në internet që do të kërkonte edhe kulturë të mësimit aktiv, të pavarur dhe sistematik.

Duke ardhë nga FLOSSK, ai ka potencuar që kursimet që do të vinin nga përdorimi i softueri të lirë do të mund të përdoreshin pastaj për blerjen e harduerit.

Argjent Osmani ka shpjeguar se përdorimi i TIK-ut është ngushtë i lidhur me inovacionin. Ai tha se nxënësit duhet të shihen si krijues të dijes. Ai ka shpjeguar se BE ka dhënë 5,000,000 EUR për projektin me të cilin punon ndërsa MASHT ka premtuar 500,000 EUR të cilat nuk i ka dhënë.

Njeriu është resursi më i rëndësishëm. Tha se projekti po punon me Cahoot Learning dhe Moodle. Projekti ka mbulueshmëri rajonale që është shumë e rëndësishëm. 2,400 arsimtarë janë trajnuar, 1400 prej tyre të TIK-ut. Ai përmendi që video manualet për të gjitha trajnimet pëlqehen shumë nga pjesëmarrësit. Moodle ka arritë përdorimin më të lartë prej 316 personash në një ditë. 143 resurse të ndryshme janë publikuar në RRAKS. Tha se mburren veçanërisht me qendrën e trajnimeve të TIK-ut në MASHT. Mësimdhënësit janë fascinues, por problemi është te vendimmarrja.

Z. Osmani tha se beson në konceptin sjelle pajisjen tënde në klasë.

Shkumbin Brestovci foli për resurset e hapura arsimore duke treguar zhvillimin dhe arsyet që kanë çu te ato. Tha se mënyra e ndërtimit bashkëpunues është dëshmuar si faktor për rritjen e cilësisë, duke cituar rastin e Wikipedias.

Ai propozoi përdorimin e softueris Sakai për resurse të hapura. Tha se përmbajtja (librat) janë njëri prej faktorëve për rezultatet e PISA-s. Tregoi se ka Udhëzim Administrativ që kërkon përdorimin e resurseve nga Interneti. Propozoi që të punohet së pari me librat e klasës së 6-të duke përfshirë lëndët matematikë, gjuhë dhe letërsi, fizikë dhe biologji të cilat do të rishikohen së pari nga MASHT-it.

Agron Dida tha se portali me video arsimore zgjoi.com është shembull eksperimental i çka u tha më herët. Tha se ka hendek të madh në këtë fushë. Ai u inspirua prej nevojës për integrim të internetit në libra. Tha se fëmijët e kanë të vështirë të përzgjedhin informacion nga interneti dhe se kërkimi në internet nuk mësohet në shkollë. Këtu hyn roli i kuratorit i cili u ndihmon fëmijëve deri në klasën e IX. Tha se videot janë efektive për fëmijën dhe mësimin e shkencës si zëvendësim për mungesën e laboratorëve. Tha se në internet mundesh me mësu edhe gabimisht. Gruaja e tij, arsimtare e teknologjisë, ka punuar video më nxënësit e saj por është i dëshpëruar që arsimtarët tjerë nuk e kanë kopjuar. Kohëzgjatja e videove është 2-5 min për shkak të koncentrimt të fëmijëve.

Z. Dida tha se cak i portalit janë nxënësit për mësim plotësues në shtëpi pasiqë shkollat e Kosovës nuk kanë qasje në internet. Videot në gjuhën shqipe shikohen pesëfish sa ato në anglisht. Videot e përkthyera kanë mbizërim dhe titrim. Pastaj ai bërë një demonstrim të videove në portal.

Diskutim i hapur

Gjatë diskutimit të hapur, Petrit Tahiri nga KEC tregoi për portalin SchoolMe i cili po aplikohet nga disa shkolla. Tha se liria për futjen e përmbajtjes nga interneti është dhënë në kurrikulë. Ai kërkoi për bashkim të forcave. Tha se Këshilli Evropës si shembull ka mjaft material në shqip për lëndët sociale. Dona Gashi nga BIRN foli për problemin që interneti mund të shkaktoi në disiplinë. Z. Osmani u përgjigj se projekti që përfaqëson ka mundësuar atë dhe se po funksionon mirë.

Gramos Buçinca nga organizata ORCA ngriti nevojë për përdorimin e softuerit për identifikimin e plagjiatës. Arianiti u përgjigj se hapi i parë është vënja e tezave të magjistraturë dhe doktoraturës në internet dhe se edhe Google mund të përdorët për qëllim të identifikimit të plagjiatës. Njëkohësisht, tha se beson që studentët shkencave kompjuterike duhet të përdorën për ndërtimin e softuerit akademik për nevoja të shkollimit të lartë.

Moderatori konkludoi se Kosova ka nevojë për zhvillim në këtë hapsirë por se ekzistojnë “fitore të lehta” të cilat mund të arrihen. Komuniteti i vogël i shoqërisë civile që punon në këtë drejtim duhet të punoj së bashku dhe i pavarur nga MASHT nëse nuk gjenë bashkëpunim.

Travel Massive and FLOSSK are hosting this Sunday a Wikivoyage editathon with the goal of improving touristic information about Kosovo. The event is part of the broader effort to improve tourism in Kosovo.

Wikivoyage is a free web-based travel guide for travel destinations written by people like you. It is a sister project of Wikipedia.

This time we’ll be focusing on the articles in English, but if you can write other major global languages, you are encouraged to help translate. Basic wiki training will be provided in the first hour, so no previous knowledge other than enthusiasm about touristic information is required.

Articles we’ll be working on:

• Kosovo https://en.wikivoyage.org/wiki/Kosovo
• Prishtina https://en.wikivoyage.org/wiki/Prishtina
• Gjakova https://en.wikivoyage.org/wiki/Gjakova
• Prizren https://en.wikivoyage.org/wiki/Prizren
• Peja https://en.wikivoyage.org/wiki/Peja

And some mapping here and there.

This event is kindly sponsored by Buffalo Backpackers Hostel.

Location: Prishtina Hackerspace http://www.prishtinahackerspace.org/contact/nTime: Sunday, June 4th, at 10:00 until around 17:00nCreate a Wikivoyage/Wikipedia account and bring a laptop with you.

Please join us this Sunday!

Prishtina Hackerspace is a co-working open experimentation space established exclusively for technological, educational, cultural and scientific purposes. Prishtina Hackerspace was initiated by FLOSSK members and operates within FLOSSK’s umbrella as an NGO. The aim of the space is to:

– Provide workspace, equipment and other resources for communal use by all members;– Encourage continued and after-school learning through workshops, classes, seminars and mentoring;– Create a safe and open environment for experimentation in technology and art.

Visit the Prishtina Hackerspace webiste to learn more about the project and it’s mission…

See also the FAQ here